فواید و مضرات روزه داری از نگاه علمی و رژیم مناسب ماه رمضان

گرسنگی یک استرس است. بر این اساس بسیاری، در خصوص روزه داری و فواید آن دچار تردید شده اند.

در واقع واژه گرسنگی و روزه داری از نظر علمی مترادف نیستند . در گرسنگی یاstarvation  ذخایر قندی بدن تخلیه شده و بدن مجبور است مسیرهای خاصی برای تامین قند بکار ببرد که به از دست رفتن ماهیچه ها می انجامد در حالیکه در روزه داری یا fasting بدن به مرحله گرسنگی نمی رسد .

بنابر این هنگام روزه داری نباید بدن دچار تخلیه ذخایر قندی در ماهیچه ها و کبد شود.

ذخایر قندی بدن بعد از 24 ساعت گرسنگی، کاملا تخلیه می شود . در اسلام به این نکته توجه شده و طول زمان روزه داری و آدابی که برای روزه داری توصیه شده با هیچیک از اصول­ علمی­ منافات ندارد . ضمنا در مواردی که روزه به زیان سلامتی فرد باشد ، به ترک روزه توصیه اکید شده است . متاسفانه بسیاری با نادیده گرفتن آداب روزه داری ، در واقع در طول روز بدن خود را به ریاضت و گرسنگی می اندازند و در وعده افطار نیز به پرخوری می­پردازند . یعنی برای انجام یک فریضه ، مرتکب دو اشتباه بزرگ می­شوند که هر دو از نظر اسلام ناپسند است .

فواید روزه ­داری

اگر چه امروزه رابطه مصرف غذای کمتر و افزایش طول عمر به اثبات رسیده است و همچنین ثابت شده است که چربی اضافی در ناحیه شکم همانند یک غده درونریز ، عملکرد بسیاری از غدد دیگر را به هم می ریزد اما بسیاری از محققین هنوز اولین فایده روزه داری را سم زدایی بدن می دانند . آنها عقیده دارند سموم مختلفی که از طرق مختلف از جمله استنشاق هوای آلوده ، مصرف آبهای حامل سموم کشاورزی ، فاضلاب های صنعتی و غیره وارد بدن شده و در لابلای چربی به دام افتاده اند ، با تحلیل این بافت از بدن خارج می شوند . علت بسیاری از سرطانها همین سموم هستند که وقتی تجمع آنها در بدن به حد مشخصی رسید واکنشهای مخرب سرطان زایی خود را آغاز می کنند .

ماه  مبارک رمضان فرصت مناسبی برای تعدیل وزن و ارتقاء سطح سلامتی است . این فرصت را مغتنم شمارید و با رعایت نکات زیر منفعت بیشتری از روزه داری ببرید و سلامتی خود را ارتقاء دهید .

توجه خاصی به وعده سحری داشته باشید چون فرصت مناسبی برای ذخیره سازی قند در کبد و ماهیچه هاست . بدون وجود قند ،  بدن قادر به سوزاندن چربیها نیست . اگر مصرف روزانه مواد قندی -  نشاسته ای از حد مشخصی کمترشود ، چربی به جای سوخت کامل و تبدیل شدن به آب و دی اکسید کربن که بی هیچ زحمتی از طریق ادرار و تنفس از بدن دفع میشود ، به مواد کتونی تبدیل شده و ضمن اینکه بدن را در معرض کم آبی قرار می دهد ، باعث ایجاد بوی بد دهان و عوارضی چون پوکی استخوان می گردد . بنابر این هنگام سحر ، حتما یک وعده غذایی سبک که بخصوص شامل غلات کامل ، میوه جات و لبنیات باشد مصرف کنید . اگر به هر دلیل قادر به خوردن سحری نیستید در فاصله بین افطار تا یکی دو ساعت قبل از خواب آنرا مصرف کنید .

مصرف حبوبات و سبزیجات نیز در وعده سحر بسیار توصیه میشود. البته مخلوط حبوبات همراه غلات  مناسب تر است . مثلا حبوبات به شکل یخنی یا عدسی غذای مناسبی برای سحری نیست اما بصورت عدس پلو اشکالی ایجاد نمی کند . در واقع فیبرها که در میوه، سبزی، حبوبات و غلات کامل، فراوان هستند از یبوست و تشنگی جلوگیری میکند

در وعده شام حتما از حبوبات و سبزیجات به اشکال مختلف از جمله سوپ یا آش استفاده کنید چون در لینت مزاج و پایداری احساس سیری موثر است . بخصوص اگر مایعات فراوان نیز در فواصل مختلف مصرف شود .

• از مصرف غذاهای شور و پرچرب در وعده سحر خودداری کنید چون باعث تشنگی می شود . ( تمام چربیها و روغنها باعث تشتگی میشوند بجز چربی لبنیات )

برای جلو گیری از کم آبی بدن به این نکات توجه داشته باشید :

از شب قبل به مصرف مایعات توجه داشته باشید و در فواصل مختلف جرعه جرعه آب بنوشید . قبل از شروع سحری نیز ابتدا مقداری آب بنوشید ، لبنیات و میوه را در این وعده فراموش نکنید , چای را کم رنگ بنوشید و از هندوانه , چای غلیظ و قهوه به علت مدر بودن در سحر استفاده نکنید .

سحری را ترجیحا سبک و زمانی مصرف کنید که فرصت کافی برای نوشیدن مایعات داشته باشید .

• اگر قصد لاغر شدن دارید غذای مصرفی روزانه خود را از دو سوم مقدار همیشگی کمتر نکنید . کاهش وزن شدید نتیجه بخش نیست . برای حفظ کاهش وزن بدست آمده در ماه رمضان نیز  لازم است بعد از ماه برای مدتی روی رژیم های خاصی باقی بمانید یا رژیم غذایی خود را با نظر کارشناس خود اصلاح کنید .

روزه را با مایعاتی مثل شربت یا آب جوش و لیمو  یا آش و سوپ رقیق وکم چرب افطار کنید سپس یک وعده غذایی کامل بعنوان شام مصرف کنید . مصرف شام کامل بسیار حائز اهمیت است چون ذخایر قندی تخلیه شده بدن شما را تکمیل میکند . زولبیا بامیه نیز سرشار از قند و نشاسته است که میتوانید بعنوان بخشی از وعده شام در نظر بگیرید. در مصرف مایعات سهل انگاری نکنید و به تناوب مایعات بنوشید . نوشیدنیها را خیلی سرد مصرف  نکنید .

• اگر موفق به خوردن سحری نمی شوید میتوانید تمام یا بخشی از آن را از بعد از افطار شب  قبل تا یکی دو ساعت قبل از خواب مصرف کنید .

در طول روز از فعالیتهای شدید بپرهیزید و ورزشهای سنگین یا سرعتی را به 2 ساعت بعد از افطار و قبل از شام موکول کنید . کسانیکه در شیفت صبح فعالیت زیادی دارند بهتر است مابقی روز را به استراحت بپردازند .

انجام ورزشهای حرفه ای بدون یک رژیم غذایی اختصاصی در ماه رمضان امکان پذیر نیست .

برای پیشگیری از سنگ کلیه ، مصرف لبینات کم چرب و کم نمک ، مایعات فراوان ، مرکبات بخصوص لیمو ، پرهیز از پرخوری در مواد گوشتی و چای غلیظ بسیار موثر و مفید است .