پوکی استخوان

اهداف درمان

پیشگیری از شکستگی‌ها

 

حفظ یا افزایش تراکم استخوان (BMD)

 

کاهش درد، ناتوانی و بهبود کیفیت زندگی

 

اصلاح تغذیه، وزن و سبک زندگی

 

پایش پاسخ به درمان

 

 راهنمای تغذیه‌ای

1. کلسیم

نیاز روزانه: ۱۲۰۰-۱۵۰۰ میلی‌گرم

 

منابع غذایی:

 

لبنیات (شیر، ماست، پنیر سفت مانند چدار و پارمزان)

 

سبزیجات برگ سبز (کلم بروکلی، برگ شلغم، چوی، کلم پیچ)

 

آب پرتقال یا شیر سویا غنی‌شده با کلسیم

 

بادام، کنجد، توفو غنی‌شده

 

نکته: اگر بیمار به لاکتوز حساسیت دارد، از ماست، پنیر یا شیر بدون لاکتوز استفاده شود.

 

2. ویتامین D

نیاز روزانه: 800–1000 واحد بین‌المللی (IU)

 

منابع غذایی:

 

ماهی‌های چرب (سالمون، تن، ساردین)

 

زرده تخم‌مرغ، قارچ، شیر و مواد غذایی غنی‌شده

 

نور خورشید: قرارگیری ۱۰–۳۰ دقیقه در معرض آفتاب مستقیم (میانه روز)

 

در صورت کمبود ویتامین D، مکمل خوراکی مصرف شود.

 

3. ویتامین K2 (مناکینون)

منابع غذایی:

 

پنیرهای سفت مانند گودا، چدار، پارمزان

 

ناتو (غذای تخمیری ژاپنی)

 

4. منیزیم و پتاسیم

منیزیم: سبزیجات سبز، آجیل، حبوبات، غلات کامل

 

پتاسیم: موز، پرتقال، آووکادو، سیب‌زمینی شیرین، گوجه‌فرنگی

 

5. پروتئین با کیفیت بالا

پروتئین حیوانی: گوشت مرغ، ماهی، تخم‌مرغ

 

پروتئین گیاهی: عدس، لوبیا، توفو، سویا

 

نیاز: حداقل 1.0 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز

 

نمونه روزانه:

 

2 عدد تخم‌مرغ + 2 قاشق کره بادام‌زمینی + 8 اونس ماست + 90 گرم گوشت مرغ

 

6. فولات، B6، B12

برای کاهش سطح هموسیستئین (عامل خطر شکستگی)

 

منابع:

 

B12: گوشت قرمز، لبنیات، ماهی

 

فولات: سبزیجات برگ‌دار، عدس، لوبیا

 

B6: موز، مرغ، سیب‌زمینی

 

7. اجتناب از عوامل مضر

پرهیز از مصرف زیاد سدیم (نمک)، سبوس گندم (به‌دلیل فیتات)، نوشابه‌های گازدار، الکل بیش از 1 واحد در روز، کافئین بیش از ۲ فنجان قهوه

 

 مکمل‌ها

کلسیم (در صورت ناکافی بودن دریافت از غذا): تقسیم‌شده در ۲ دوز ۵۰۰–۶۰۰ میلی‌گرمی

 

ویتامین D3

 

ویتامین K2 (در صورت نیاز و توصیه پزشک)

 

مکمل‌های ترکیبی مخصوص پوکی استخوان در داروخانه‌ها موجودند

 

فعالیت بدنی

تمرینات تحمل وزن: پیاده‌روی سریع، رقص، بالا رفتن از پله، تنیس

 

تمرینات مقاومتی: وزنه‌برداری سبک، تمرین با کش‌ها

 

تمرین تعادل: یوگا، تای‌چی (پیشگیری از زمین‌خوردن)

 

حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی در روز توصیه می‌شود.

 

 درمان دارویی (توسط پزشک)

بیس‌فسفونات‌ها (مانند آلندرونیت یا ریزدرونات)

 

دنوزومب (Prolia) برای بیمارانی با ریسک بالا

 

ترپاروتید یا آبالوپاراتاید (در موارد شدید)

 

رالوکسيفن (در صورت نیاز به ترکیب با مزایای هورمونی)

 

تحت نظر پزشک، دوز، عوارض و پایش دارو انجام شود.

 

پیشگیری از شکستگی و مراقبت از منزل

بررسی و اصلاح خطرات زمین خوردن در منزل (فرش، نور، پله)

 

استفاده از کفش مناسب، دسته برای دستشویی، حمام

 

بررسی و درمان مشکلات بینایی

 

پایش فشار خون، خواب‌آلودگی ناشی از داروها

 

آموزش بیمار

مشاوره تغذیه‌ای مستمر

 

آموزش خرید و تهیه غذاهای غنی از کلسیم و مواد مغذی

 

ارائه لیست غذایی، دستور پخت مناسب، برگه اطلاعات داروها

 

بررسی وضعیت روانی (افسردگی، یائسگی)

اهداف درمان

پیشگیری از شکستگی‌ها

 

حفظ یا افزایش تراکم استخوان (BMD)

 

کاهش درد، ناتوانی و بهبود کیفیت زندگی

 

اصلاح تغذیه، وزن و سبک زندگی

 

پایش پاسخ به درمان

 

 راهنمای تغذیه‌ای

1. کلسیم

نیاز روزانه: ۱۲۰۰-۱۵۰۰ میلی‌گرم

 

منابع غذایی:

 

لبنیات (شیر، ماست، پنیر سفت مانند چدار و پارمزان)

 

سبزیجات برگ سبز (کلم بروکلی، برگ شلغم، چوی، کلم پیچ)

 

آب پرتقال یا شیر سویا غنی‌شده با کلسیم

 

بادام، کنجد، توفو غنی‌شده

 

نکته: اگر بیمار به لاکتوز حساسیت دارد، از ماست، پنیر یا شیر بدون لاکتوز استفاده شود.

 

2. ویتامین D

نیاز روزانه: 800–1000 واحد بین‌المللی (IU)

 

منابع غذایی:

 

ماهی‌های چرب (سالمون، تن، ساردین)

 

زرده تخم‌مرغ، قارچ، شیر و مواد غذایی غنی‌شده

 

نور خورشید: قرارگیری ۱۰–۳۰ دقیقه در معرض آفتاب مستقیم (میانه روز)

 

در صورت کمبود ویتامین D، مکمل خوراکی مصرف شود.

 

3. ویتامین K2 (مناکینون)

منابع غذایی:

 

پنیرهای سفت مانند گودا، چدار، پارمزان

 

ناتو (غذای تخمیری ژاپنی)

 

4. منیزیم و پتاسیم

منیزیم: سبزیجات سبز، آجیل، حبوبات، غلات کامل

 

پتاسیم: موز، پرتقال، آووکادو، سیب‌زمینی شیرین، گوجه‌فرنگی

 

5. پروتئین با کیفیت بالا

پروتئین حیوانی: گوشت مرغ، ماهی، تخم‌مرغ

 

پروتئین گیاهی: عدس، لوبیا، توفو، سویا

 

نیاز: حداقل 1.0 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز

 

نمونه روزانه:

 

2 عدد تخم‌مرغ + 2 قاشق کره بادام‌زمینی + 8 اونس ماست + 90 گرم گوشت مرغ

 

6. فولات، B6، B12

برای کاهش سطح هموسیستئین (عامل خطر شکستگی)

 

منابع:

 

B12: گوشت قرمز، لبنیات، ماهی

 

فولات: سبزیجات برگ‌دار، عدس، لوبیا

 

B6: موز، مرغ، سیب‌زمینی

 

7. اجتناب از عوامل مضر

پرهیز از مصرف زیاد سدیم (نمک)، سبوس گندم (به‌دلیل فیتات)، نوشابه‌های گازدار، الکل بیش از 1 واحد در روز، کافئین بیش از ۲ فنجان قهوه

 

 مکمل‌ها

کلسیم (در صورت ناکافی بودن دریافت از غذا): تقسیم‌شده در ۲ دوز ۵۰۰–۶۰۰ میلی‌گرمی

 

ویتامین D3

 

ویتامین K2 (در صورت نیاز و توصیه پزشک)

 

مکمل‌های ترکیبی مخصوص پوکی استخوان در داروخانه‌ها موجودند

 

فعالیت بدنی

تمرینات تحمل وزن: پیاده‌روی سریع، رقص، بالا رفتن از پله، تنیس

 

تمرینات مقاومتی: وزنه‌برداری سبک، تمرین با کش‌ها

 

تمرین تعادل: یوگا، تای‌چی (پیشگیری از زمین‌خوردن)

 

حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی در روز توصیه می‌شود.

 

 درمان دارویی (توسط پزشک)

بیس‌فسفونات‌ها (مانند آلندرونیت یا ریزدرونات)

 

دنوزومب (Prolia) برای بیمارانی با ریسک بالا

 

ترپاروتید یا آبالوپاراتاید (در موارد شدید)

 

رالوکسيفن (در صورت نیاز به ترکیب با مزایای هورمونی)

 

تحت نظر پزشک، دوز، عوارض و پایش دارو انجام شود.

 

پیشگیری از شکستگی و مراقبت از منزل

بررسی و اصلاح خطرات زمین خوردن در منزل (فرش، نور، پله)

 

استفاده از کفش مناسب، دسته برای دستشویی، حمام

 

بررسی و درمان مشکلات بینایی

 

پایش فشار خون، خواب‌آلودگی ناشی از داروها

 

آموزش بیمار

مشاوره تغذیه‌ای مستمر

 

آموزش خرید و تهیه غذاهای غنی از کلسیم و مواد مغذی

 

ارائه لیست غذایی، دستور پخت مناسب، برگه اطلاعات داروها

 

بررسی وضعیت روانی (افسردگی، یائسگی)