دوران کودکی به سنین بعد از نوزادی یعنی شروع سه سالگی تا قبل از بلوغ گفته میشود. کودکان در حال رشد و تکامل استخوان ها، دندان ها، ماهیچه ها و خون هستند و به نسبت اندازه خود در مقایسه با بزرگسالان غذای بیشتری نیاز دارند. کودکانی که برای مدت طولانی اشتهایشان کم است، انتخاب غذایی محدودی دارند و زیاد به غذاهای کم ارزش و غیر مغذی علاقه دارند، در معرض خطر سوء تغذیه قرار دارند.

مواد مغذی مورد نیاز

انرژی

سرعت رشد و میزان فعالیت کودک از فاکتورهای مهم نیاز به انرژی در کودکان است. اگر دریافت انرژی کمتر از نیاز کودک باشد پروتئین بعنوان منبع انرژی جایگزین میشود که از علل اصلی عقب ماندگی رشد کودک است. این مسئله بخصوص در کودکان ورزشکار بسیار دیده میشود. دریافت انرژی بیش از نیاز هم کودک را به سمت چاقی پیش می برد. این مقاله اختصاصا به نیازهای غذایی کودکان سنین پیش دبستانی و دبستانی تا قبل از سن بلوغ می پردازد. 

جداول نیازمندیهای تغذیه ای کودکان بر اساس مطالعه روی نوزادان و بزرگسالان و برای پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای مزمن و اطمینان از رشد مناسب تهیه شده است. البته به این نکته توجه داشته باشید.

برای تعیین انرژی، کودکان به گروههای سنی مختلفی تقیسم بندی می شوند و انرژی پیشنهادی، میانگینی است از حداقل و حداکثر نیاز کودکان سالم و با وزن طبیعی. بنابر این اگر کودکی در حد توصیه شده در این جداول غذا مصرف نکرد، نمی توان تصور کرد که کمتر یا بیشتر از نیاز خود غذا مصرف می کند. بلکه باید برای اطمینان از روند رشد مناسب وی، ار نمودارهای رشد استفاده کرد. برای گروه سنی 13 تا 35 ماه، انرژی برای هر دو جنس دختر و پسر یکسان در نظر گرفته می شود. اما بعد از آن نیاز به انرژی برای دختر و پسر به شکل متفاوتی محاسبه می شود.

درشت مغدی ها (کربوهیدرات، پروتئین و چربی)

برای سنین 1 تا 3 سال، کربوهیدرات  45 تا 65% ، چربی 30 تا 40% و پروتئین 5% تا 20% از انرژی مورد نیاز روزانه، نسبت مناسبی است. از سنین 4 تا 18 سال درصد پیشنهادی چربی به 25 تا 35 در صد و پروتئین به 10 تا 30 درصد تغییر می کند.

کودکانی که رژیم‌های گیاهی سخت‌گیرانه دارند، آلرژی‌های غذایی دارند، از غذاهای کم ارزش استفاده می کنند یا بسیاری از غذاها را کنار می زنند بیشتر در معرض کمبود دریافت پروتئین هستند.

مواد معدنی و ویتامین ها

مواد معدنی و ویتامین ها برای رشد و نمو طبیعی ضروری هستند. مصرف ناکافی می تواند باعث اختلال در رشد و بیماری های ناشی از کمبود شود. 

آهن

آهن از جمله ریز مغذی هایی است که خطر کمبود آن در کودکان خردسال بالاست . کمبود این ریز مغذی علاوه بر رشد جسمانی، بر خلق و خو و رفتار کودک نیز بسیار تاثیر گذار است. کم رویی، پرخاشکری، گوشه گیری و افت تحصیلی میتواند قبل از اینکه بررسی های آزمایشگاهی، کمبود آهن را نشان بدهد دلیلی بر کمبود آهن باشد. کودکانی که به مدت طولانی از شیشه شیر می‌خورند در معرض بالاترین خطر کمبود آهن هستند.

غذاهای با منشا گیاهی هم جذب آهن ضعیفی دارند. استفاده همزمان از گوشت، تهیه نان با مخمر و مصرف منابع غنی ویتامین ث همراه غذا به جذب آهن کمک می کند.

کلسیم

کلسیم برای معدنی شدن و استحکام استخوان در حال رشد کودکان مورد نیاز است. کودکان 1 تا 3 ساله به 700 میلی گرم، کودکان 4 تا 8 ساله 1000 میلی گرم و کودکان 9 تا 18 ساله 1300 میلی گرم کلسیم در روز نیاز دارند.

مقدار پروتئین، ویتامین D و فسفر غذا و خصوصیات جذبی هر فرد در میزان نیاز به کلسیم تاثیر دارد.  شیر و محصولات لبنی منبع اصلی کلسیم هستند، کودکانی که مقادیر محدودی لبنیات مصرف می کنند، در معرض خطر اختلال در معدنی شدن استخوان قرار دارند. این کودکان حتما باید از غذاهای غنی شده با کلسیم استفاده کنند.

روی
روی برای رشد ضروری است و کمبود آن باعث نارسایی رشد، کم اشتهایی، کاهش حس چشایی و اشکال در بهبود زخم می شود. گوشت و غذاهای دریایی منابع خوب روی هستند. تشخیص کمبود روی، به خصوص کمبود حاشیه ای، دشوار است زیرا پارامترهای آزمایشگاهی، از جمله پلاسما، گلبول های قرمز، مو و ادرار، ارزش محدودی در تعیین کمبود روی دارند. مکمل روی بخصوص درکودکانی که مصرف گوشت کمی دارند در بهبود رشد و سلامتی کودک موثر است. نکات مهم تغذیه ای در مورد روی